“Een kind voelt alles. Zeker ook de spanning thuis.”

Kleuterjuf Sarah Bâton over opgroeien in armoede – en hoe dat kinderen tekent

“Armoede gaat over veel meer dan geldgebrek,” zegt Sarah Bâton, kleuterjuf en alleenstaande mama. Ze weet waarover ze spreekt: ze groeide zelf op in een gezin dat het financieel moeilijk had. Vandaag heeft ze een extra zintuig voor de stille signalen van kinderen die opgroeien in zorgen.

De derde week van de maand

“Mijn vader was vrachtwagenchauffeur en mijn mama zorgde thuis voor vijf kinderen”, vertelt ze. “De eerste weken van de maand ging het nog. Maar vanaf de derde week begon altijd het rekenen en tellen. Soms had ik tandpijn, maar konden we pas weken later naar de tandarts. Dan spoelde ik de hele dag met zoutwater tegen de pijn. Zo’n dingen vergeet je niet. 
En dan was er het gevoel dat je ‘anders’ was – het grote verschil in spullen en kledij. Daar word je door andere kinderen soms ook op aangekeken.”

Armoede, zegt ze, kruipt onder je huid. “Het gaat niet alleen over te weinig spullen. Je mist ook steun, aandacht en rust. Als je ouders voortdurend stress hebben, is er weinig tijd voor knuffels en huiswerk. Bij ons was er altijd spanning, ruzie, schaamte. Mijn ouders probeerden de problemen naar de buitenwereld toe te verbergen – maar binnen de vier muren van ons huis ging het er heel openlijk problematisch aan toe. Uiteindelijk zijn ze ook gescheiden. 

In zo’n situatie voel je je thuis dus niet geborgen, en op school neem je de schaamte van je ouders over. Je kropt alles op. En je zegt liever dat je je spullen bent vergeten, dan toe te geven dat je gezin ze niet kan betalen.”

Kleine signalen

Vandaag staat Sarah zelf voor de klas. Ze weet hoe makkelijk een kind in stilte kan verdwijnen. “De signalen zijn vaak klein, maar samen zeggen ze veel: nooit fruit bij, nooit mee op uitstap, regelmatig een lege boterhamdoos. Soms zegt het gedrag – opstandig, druk, of net heel stil – ook meer dan woorden.

Tijdens oudercontacten is het niet makkelijk om daarover te praten. Veel ouders durven niet zeggen dat het moeilijk gaat. De schaamte is groot. Daarom probeer ik heel bereikbaar te zijn. Open en eerlijk te communiceren, zonder vooroordeel. Dan zeg ik bijvoorbeeld: ‘Er komt een factuurtje aan voor die uitstap. Ik weet dat dit niet altijd evident is voor de ouders, dus laat het me zeker weten als het niet lukt, dan zoeken we samen een oplossing.” En dan zie je soms opluchting. Gewoon iemand die niet oordeelt en die meedenkt, dat maakt een groot verschil.”  

De kloof tussen rust en onrust

De kloof tussen kinderen die kansen krijgen en kinderen die voortdurend achtervolgd worden door onzekerheid, is groot. “Wie in armoede leeft, en vaak daarbij nog in spanning en conflict, mist ademruimte. Dat maakt kinderen bang en opstandig. 
Het zijn dan ook vaak die kinderen die het lastigste gedrag vertonen – en dus de meeste afkeuring krijgen - die de knuffels het hardst nodig hebben.”

In België groeit meer dan één op tien kinderen op in armoede. Voor hen is zorgeloos spelen niet vanzelfsprekend. Met de steun van de Voedselbanken komen duizenden gezinnen in armoede toch de maand door. “Als een gezin minder stress heeft over basisnoden, dan voelen de kinderen dat meteen,” zegt Sarah. “Er komt opnieuw ruimte voor gewone dingen: lachen, spelen, leren.”

Help kinderen die te vaak moeten zorgen. Steun de Voedselbanken. Elke gift maakt een verschil: https://www.foodbanks.be/nl/ik-doneer 

 

terug naar overzicht